Wat zijn de oorzaken van gehoorschade?

Het minder goed horen begint met het minder goed verstaan in een omgeving waar omgevingslawaai is. Als je een gesprek met stemverheffing moet voeren, ga er dan vanuit dat het geluid in je omgeving hoger is dan 80 dB(A). Slechthorendheid ten gevolge van lawaai is een blijvend letsel met een steeds toenemende sociale isolatie en maatschappelijke impact door verminderd cognitief functioneren. Bij gehoorschade kan er sprake zijn van een blokkade in de geluidsoverdracht naar het binnenoor of een beschadiging van de haarcellen in het slakkenhuis.

Langdurige blootstelling aan lawaai is één van de oorzaken van gehoorschade. Andere zijn: sterke geluidsimpulsen (schieten, explosie), een wisselwerking van lawaai en trillingen en een wisselwerking van blootstelling aan stoffen die schadelijk zijn voor het oor (ototoxische stoffen (organische oplosmiddelen). De wisselwerking c.q. combinatie, van meerdere factoren verhoogt het risico op gezondheidsschade aanzienlijk. Extra alertheid is geboden bij zwangere werknemers. Hoge geluidsniveaus kunnen naast gehoorschade bij de werknemer ook schade toebrengen aan het gehoor van het ongeboren kind en bij deze invloed hebben op de ontwikkeling van het gehoor.

Bij gehoorschade treedt eerst verlies van de hoge en later de lage tonen op. Een uiteindelijke vaststelling van lawaaidoofheid dient te worden gemeld door de bedrijfsarts bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Gehoorschade als beroepsziekte in Nederland staat in de top vier vermeld. De bewustwording dat de inzet van de juiste gehoorbescherming niet als eindpunt gezien moet worden maar vroegtijdig passend naast de arbeids hygiënische strategie moet worden ingezet, wordt steeds duidelijker.

Belangrijk is een goed aankoopbeleid van geluidsarme machines en arbeidsmiddelen en gelijktijdig een goede training van mensen om de geluidsmetingen en een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) zorgvuldig te kunnen uitvoeren. Vereist is om een goede evaluatie van de aard, het niveau en de duur van de blootstelling aan lawaai uit te voeren om de juiste afdoende gehoorbescherming vast te kunnen stellen. Natuurlijk gaat de RI&E uit van de arbeidshygiënische strategie (bronaanpak) maar daar waar gehoorbescherming vereist blijft moet dit ook goed ingevuld worden. Bij de vaststelling dat de dagdosis gemiddeld hoger is dan 85 dB(A) geldt een werkgeververplichting om passende afdoende gehoorbescherming te beschikbaar te stellen en een werknemers verplichting deze te gebruiken.

Interpretatie dempingswaarde

Om de effectiviteit van gehoorbescherming daadwerkelijk zeker te kunnen stellen is het belangrijk, rekening te houden met het feit, dat de aangegeven dempingswaarden vanuit de fabrikant theoretische dempingswaarden betreffen en zijn getest in laboratorium omstandigheden. Heel praktisch gesproken, ieder moet goed opletten welk geluidsniveau op zijn werkplek aan de orde is. Vervolgens moet in goed overleg afgestemd worden welk type gehoorbescherming moet worden ingezet. Dit alles afhankelijk op welke frequenties de juiste demping geboden moet worden om werkzaamheden veilig en gezond te kunnen uitvoeren.

Een leidraad hierin is het SNR getal. (Single Number Rating (enkelvoudige dempingwaarde). Deze waarde wordt uitgedrukt in decibellen. Het geeft aan in hoeverre het gehoorbeschermingsmiddel geluiddempend is. Deze waarde mag u aftrekken van het gemiddeld gemeten geluidsniveau op je werkplek. Maar let op, de SNR waarde is een ongenuanceerd gemiddelde. Een oordop dempt namelijk op lage tonen anders dan op hoge tonen. Het raadplegen in de specificaties van de HML-waarden (hoge(H) - middel (M) en lage(L) laat zien hoe groot de geluidsreductie is in drie frequentiegebieden. Een volgende stap is de informatie vanuit de werkplek te wegen.

Praktische demping

De preventiemedewerker / Arbospecialist kijkt op basis van de geluidsmetingen in welk bereik het geluid aanwezig is en demping moet plaatsvinden. Deze benadering van de praktische demping is nauwkeuriger om de effectiviteit van de gehoorbescherming vast te stellen. Op deze wijze kan tot een juiste keuze van gehoorbescherming gekomen worden. De demping die voor doppen wordt aangehouden is 10-15 dB(A), voor gehoorkappen 15-30 dB(A) en voor otoplastieken 15-25 dB(A). De theoretische waarden verschillen dus erg veel met de praktische waarden. Voorzichtigheid is daarom geboden. Het dragen van een combinatie van gehoorbescherming betekent niet dat u de dempingswaarden bij elkaar mag optellen. Geluid kan via meerdere wegen het middenoor bereiken. Denk hierbij aan via bot, mondholte, trillingen, geluidslekken rondom het pbm product.

In bovenstaande afstemming kan All Safety u praktisch adviseren en de vereiste ondersteuning bieden.

Nieuwe EU wetgeving gehoorbescherming

Ook vanuit de EU hebben nieuwe inzichten ertoe geleid dat er op dit moment een implementatietraject van een nieuwe Europese PBM-verordening 2016/425 plaatsvindt. De nieuwe verordening vervangt de oude EU-richtlijn 89/686 en de Nederlandse PBM wetgeving. De nieuwe verordening 2016/425 stelt strengere regels aan de kwaliteitsborging, te weten de veiligheidsprestaties van PBM producten. Regel wordt dat certificering van PBM producten vijf jaar geldig zijn. Hierna is men verplicht om opnieuw te hercertificeren. Een andere verandering is dat toezichthouders van *SZW en de **NVWA PBM’s uit de handel kunnen nemen of PBM’s bij gebruikers terugroepen.

Vanuit de nieuwe verordening wordt gehoorschade nu als onherstelbaar letsel gezien. Dit stelt veel strengere veiligheidsprestatie-eisen aan o.a. gehoorbescherming in lawaaiige omgeving. Gehoorbescherming verschuift hiermee naar een zwaardere PBM categorie 3 (voorheen categorie2). De bedoeling is dat de veranderingen in de overgangstermijn van 21 april 2018 tot 21 april 2019 zijn doorgevoerd. De verwachting is dat deze deadline niet gehaald wordt. De EU moet nog de nodige vragen beantwoorden. Fabrikanten en leveranciers vragen zich o.a. af hoe zij moeten omgaan met de oude voorraden. Nieuwe PBM producten moeten sowieso na de overgangsperiode voorzien zijn van een certificaat in overeenstemming met de nieuwe verordening 2016/425.

Soorten gehoorbescherming

Er zijn eigenlijk drie soorten gehoorbescherming oordoppen, gehoorkappen en otoplastieken maar wel met onderling grote verschillen qua demping en bescherming van het menselijk gehoor.

De groep oordoppen, (NEN-EN 352-2) biedt veel variatie. In hoeverre doppen goed zijn ingebracht is moeilijk controleerbaar. Er is altijd enig lek aanwezig en mogelijk wordt de vereiste demping niet behaald. De hoge aangegeven SNR waarden zijn theoretische waarden getest in een laboratoriumomgeving. Het is moeilijk te bepalen of de vereiste demping en bescherming door de dop / plug / schuimdop wordt geboden.

Meer zekerheid verkrijg je bij oordoppen waarbij afzonderlijke filters worden toegepast en de dempingswaarden, normering ,conformiteitsverklaring/technische data en brochure meegeleverd zijn.

Gebruik binnen het dagelijks operationele werk geen zelfkneedbare schuimdoppen (pluggen of proppen). Deze bieden een minimale demping en de kans op onvoldoende bescherming is reëel aanwezig. Gebruik deze alleen in noodsituaties of voor bezoekers. We zien deze producten in allerlei varianten, voorgevormd, met of zonder koordje, wel of niet reinigbaar. Ze zijn in het gebruik matig hygiënisch met kans op gezondheidsproblemen. Hoorbeugels zijn niet meer dan een beugel met doppen die vervangen kunnen worden. Naast de matige demping van de doppen is hier bijkomend probleem dat niet controleerbaar is of de druk van de beugel evenwichtig op beide oren verdeeld is om een goede afdichting te kunnen realiseren.

Gehoorkappen (NEN-EN 352-1 algemeen / NEN-EN 352-3 (elektronische communicatie). Gehoorkappen bieden een goede demping. Echter de gehele dag rond moeten lopen met een afdichting op beide oorschelpen kan ook beperkingen in het werk met zich meebrengen. Eigen bewegingen kunnen als geluid gaan resoneren. Warmte kan huidirritatie geven en transpiratievocht kan de oorkussens verharden. Oorkussens moeten wel soepel blijven om de vereiste afdichting en demping te kunnen garanderen. Geadviseerd wordt om de kussens tweemaal per jaar te vervangen. In de praktijk komt hier weinig van terecht. Geen onderhoud en geen vervanging voor nieuw resulteert in een PBM wat geen bescherming meer biedt en eerder de kans meer risico biedt op gehoorschade .

Er is eigenlijk maar één goede optie om gehoorbescherming afdoende af te stemmen en dat is de individuele aanpassing op de werknemer door de voorziening otoplastieken beschikbaar te stellen.

Otoplastieken, (EN 352-2) zijn op maat gemaakte oordopjes voorzien van een filter om de vereiste demping op de werkplek te realiseren. Otoplastieken hebben vele voordelen in relatie tot veilige arbeidsomstandigheden:

• otoplastieken zijn voor alle situaties geschikt en garanderen een goede communicatie op de werkplek.
• je kan geconcentreerd blijven werken (voorkomen van fouten) en geven geen extra hoge mentale belasting.
• goede balans communicatie incl. bijgeluiden om alert te blijven zoals het horen van o.a. de alarmsignalen.

Een jaarlijkse controle is wel vereist maar beter is om het volledige gehoorbeschermingsprogramma otoplastieken binnen het arbeidsomstandigheden-veiligheidsbeleid van de onderneming op te nemen.

All Safety’s topprioriteit is zorg te dragen en te garanderen dat de beste gehoorbeschermingsmiddelen beschikbaar zijn. Ook als voor de optie van een individuele aanmeting gehoorbescherming wordt gekozen kunnen wij onze expertise aanwenden en u van professioneel advies en ondersteuning voorzien.

Dat geldt ook voor het management, ondersteuning en projectmatige afstemming van otoplastieken implementatie van gehoorbeschermingsprogramma binnen organisatie(s) en ondernemingen. Dit kan ook in overleg met preventiediensten of arbodiensten. Dergelijke programma’s zijn volledig in lijn met de laatste stand der techniek én met wat in de nieuwe Europese wetgeving verordening 2016/425, is bedoeld.

Gebleken is dat de individuele aanpassing van gehoorbescherming effectiever verloopt via een 1 op 1 gesprek dan via voorlichting in groepen. Gehoorschade wordt hiermee veel eerder onderkent en biedt meer kans op succes van gewenste gedragsveranderingen, hoe om te gaan met geluid en lawaai. Onze programma’s voorzien hierin. All Safety ziet het belang van een tijdige inzet van de juiste gehoorbescherming.